Hoewel we blijkbaar niet zonder beleid kunnen, is het in mijn optiek ook de molensteen om de nek van de samenleving en dus ook om de nek van ondernemend Nederland. Het bizarre is dat we het vaak niet eens als een molensteen voelen. Als iets maar lang genoeg om je nek hangt, voel je dat op een geven moment niet meer. Zelf heb ik eens naar mijn bril gezocht terwijl deze op mijn neus stond en dat in nuchtere toestand. Kan gebeuren toch?

Wat is volgens Wikipedia de betekenis van beleid? Beleid is het stellen van doelen, middelen en een tijdpad in onderlinge samenhang. Liefst zijn plaats en tijd omschreven. Onder beleid wordt dus verstaan het aangeven van de richting en de middelen waarmee men gestelde organisatiedoelen wil gaan realiseren binnen de gestelde periode.

Beleid is een term die op verschillende manieren wordt gebruikt. Zo staan beleid en praktijk vaak tegenover elkaar (willen versus kunnen). Ook de tegenstelling beleid versus uitvoering komen we veel tegen: het al dan niet loze papieren ideaal of de bestuurlijke wensdroom tegenover de alledaagse beleidsrealiteit (boardroom versus werkvloer). Ook de tegenstelling tussen beleid als term voor wat er officieel of formeel verlangd wordt versus hoe het er in de informele uitvoeringspraktijk aan toe gaat, maakt dat het woord op verschillende manieren kan worden geïnterpreteerd (bron Wikipedia)

De hamvraag is of we niet teveel beleid willen en /of er niet teveel op leunen. Terwijl het door de één wordt verafschuwd wordt het door een ander omarmd. Zelf ben ik een groot voorstander van beleidsminimalisering. Ik snap dat de gemiddelde Nederlander dol is op beleid. Zolang het nog in wording is, kun je zeggen dat er nog geen officieel beleid is. Is er geen beleid en ook geen beleid dat nog in wording is, dan kan men zich nog verschuilen achter het ontbreken van officieel beleid. Beleid wordt vaak als een soort boekensteun gebruikt. Zonder boekensteun vallen de boeken om. Zonder beleid dondert de samenleving in elkaar. Althans, dit is de gedachte die leeft bij een deel van de samenleving.

Een ander jeuk element aan beleid is de traagheid waarmee het tot stand komt. De voorstanders vertellen me dan dat dit in het kader van zorgvuldigheid en toekomstbestendigheid noodzakelijk is. Beleid moet namelijk een lange houdbaarheidsdatum hebben. Je gaat natuurlijk niet maanden of soms zelfs jaren soebatten om een beleidsstuk in elkaar te fietsen om het vervolgens een paar maanden nadat het formeel is vastgesteld weer te wijzigen. Vaak is het in beton gegoten. Lekker stevig maar er is geen beweging in te krijgen.

Beleid dat eenmaal is geformaliseerd verander je niet zo makkelijk. In de praktijk moet je `niet zo makkelijk’ lezen als helemaal niet. Weet je nog dat ik het had over de boekensteun. Precies dat is een belangrijk onderdeel van mijn aversie tegen beleid dat of onzinnig is of mogelijk zinnig maar in beton gegoten is. We zijn zo dol op leunen dat we het bijna tot kunst hebben verheven.

Als ik met bedrijven aan de slag ga die willen groeien, loop ik vaak aan tegen een muur van beleidstukken die min of meer heilig zijn verklaard. Vaak zegt men: ‘’Tja Cor, dit is nu eenmaal ons beleid. Iets wat met veel pijn en moeite tot stand is gekomen, gaan we niet zomaar overboord gooien. Ook gaan we er niet zomaar aan sleutelen want dan gaan er veel mensen piepen in de organisatie’’.  Men wil wegvaren zonder het anker binnen te halen. Veel succes met varen zeg ik dan.

Heb je al eens een business case gemaakt rond het maken en in stand houden van beleid? Wat levert het in de praktijk op gedurende de geldigheid van het beleid en wat kost het om het tot stand te laten komen en te bewaken? Als je echt een goede business case wil maken, kijk je ook naar de business die je misloopt door de vertragende werking van beleid of klanten die vanwege jouw beleid afhaken. Vergeet tot slot ook niet de financiële consequenties van het afsterven van een stuk creativiteit binnen de organisatie niet mee te nemen in de casus. Voor de eenvoud hou ik het voor dit stuk even bij de genoemde zaken die je in mijn optiek in ogenschouw moet nemen bij het maken van de business case. In de praktijk zijn er natuurlijk meer variabelen.

Vaak levert beleid extra werk op dat een negatieve wissel trekt op de arbeidsproductiviteit van het team. Er zijn mensen die het beleid moeten bewaken. Er zijn mensen die moeten toetsen of nieuw te ondernemen stappen wel conform het beleid zijn. Ik kan zo nog wel een tijdje doorgaan. Je zult het vast irritant vinden dat ik het woord beleid wel erg vaak gebruik in mijn artikel, maar ja beleid kan ook vrij irritant zijn.

In tijden dat er zo weinig werk is dat iedereen aan het duimen draaien is, is het misschien goed of zelfs therapeutisch. Maar nu we met z’n allen mee huilen met de wolven in het bos die zeggen dat er een mega personeelstekort is, is het niet meer verantwoord om schaarse arbeidskrachten bezig te laten zijn met het handhaven van in beton gegoten beleid.

Je zou bijna de indruk krijgen dat ik een anti beleid worrier ben. Dit is absoluut niet het geval. Natuurlijk moet ik het scherp verwoorden om de ernst van overtollig en in beton gegoten beleid over de bühne te brengen.

Laten we als beleid noodzakelijk is de snelheid waarmee beleid gemaakt wordt drastisch inkorten, voorzien van KPI’s en gieten in glijmiddel in plaats van beton. Hou niet iets in stand dat niet werkt of niet meer werkt. We zijn er niet om het beleid of de beleidsmakers te dienen. Dus pas op voor beleidsverslaving. Alles wat af kan zonder beleid glijdt makkelijker en als het dan toch moet giet het dan in glijmiddel en niet in beton.