Durf jij nog uniek te zijn als leider?

Ik vraag me regelmatig af: ben ik zelf soms ook een eenheidsworst? Houd ik, net als de meeste mensen, van lekker overzichtelijk, herkenbaar en veilig?

Die vraag stel ik niet zomaar. Want hoe vaak kiezen we in business voor voorspelbaarheid, terwijl groei juist ontstaat in het ongemak? Je kent vast die winkel met de rode H in het logo. Al sinds jaar en dag verkopen ze dezelfde worst. Of je nu in Breda of Amsterdam binnenloopt — hij smaakt en oogt overal hetzelfde. En als je zou vragen of ze die worst ook in een andere smaak hebben, dan kijkt de medewerker je aan alsof je gek bent geworden.
Die worst is UNIEK in herkenbaarheid qua smaak en vorm, maar toch: het is een doodordinaire eenheidsworst.

In de spiegel kijken
Als ik ’s ochtends in de spiegel kijk, durf ik dan te zeggen: “Wat bof ik toch dat ik uniek ben en uniek durf te blijven?” Ik zou willen dat minstens de helft van Nederland dat hardop durft te zeggen. Want hoewel we DNA-technisch 99,99% hetzelfde zijn, is het juist dat kleine stukje verschil dat alles bepaalt — in wie we zijn, hoe we denken en hoe we leiden. Ons DNA is zelfs voor 50% gelijk aan dat van een krop sla (ja, echt waar). En tóch kunnen we als mens zó verschillend zijn. Dat is toch briljant?

Organisaties vol eenheidsworsten
Veel bedrijven hebben last van het eenheidsworst-syndroom. Ik zeg het met een knipoog, maar ik meen het serieus. Bedrijven zoeken bij het werven van personeel naar de 100% match: perfecte cv’s, perfecte ervaring, perfecte cultuurfit. En wat gebeurt er? Iedereen denkt, praat en handelt hetzelfde. Uniek gedrag wordt afgestraft in plaats van gewaardeerd. De geur van succes wordt vervangen door de geur van conformiteit. Voor je het weet lever je als organisatie je eigen identiteit in bij de voordeur — ingeruild voor een corporate masker. En dat masker houdt je misschien even veilig, maar het smoort elke vorm van vernieuwing.  Het eenheidsworst-syndroom maakt je voorspelbaar onvoorspelbaar. Slimme ondernemers weten dat zelfs een commodity uniek kan worden als je durft te denken buiten het standaardrecept. Maar als je eenmaal besmet bent met dat virus, maak je van iets dat ooit onderscheidend was een grijze massa.

Ben jij voorspelbaar onvoorspelbaar?
We zijn niet geboren als eenheidsworst. Zelfs een baby weet zonder woorden precies duidelijk te maken wat hij wil. Als een baby het kan, dan kunnen wij dat als leiders en ondernemers toch ook? We hebben alle instrumenten in huis — van intuïtie tot emotie — om te laten zien wie we écht zijn. Als mens. En als organisatie. Want zoals wij voor 70% uit water bestaan, bestaat jouw organisatie voor 70% uit mens. De vraag is dus niet hoe uniek je product is, maar hoeveel ruimte je geeft aan het unieke in je mensen.

Ik zie het vaak bij leiders die ik begeleid: ze willen wendbaar zijn, vernieuwen, groeien — maar ze zitten vast in patronen van ‘hoe het hoort’. Groei begint niet bij meer plannen, maar bij het doorbreken van die patronen. Bij durven kijken naar wat vastzit. Bij het herontdekken van wat écht werkt.

Of zoals psycholoog en leiderschapsexpert Adam Grant het recent verwoordde: “Originaliteit is niet het tegenovergestelde van conformiteit. Het is het vermogen om anders te denken zónder jezelf kwijt te raken.” En precies daar zit de uitdaging voor elke business owner: durf jij nog anders te denken zonder je identiteit te verliezen?

Tot slot
Wie je morgen wil zijn — als mens en als organisatie — begint bij een besluit vandaag. Niet bij een plan, maar bij lef. Lef om weer uniek te zijn. Lef om niet meer te lijken op je branchegenoten. Lef om smaak toe te voegen aan je eigen worst.

Veel succes met je beslissing. En mocht je het gevoel hebben dat jouw organisatie langzaam de rode-H-geur begint te krijgen, dan is dat geen falen — het is een uitnodiging om opnieuw te proeven.

Ik ben de stofverwijderaar voor leiders die het verschil willen proeven.